top of page

Historia miejscowości

Najstarsze osadnictwo w Paśmie Liwocza i Brzanki, którego ślady odkrywają archeolodzy, wiążą się z falami osadniczymi napływającymi na obszar Pogórza wzdłuż dolin Wisłoki i Białej Dunajcowej. Pierwsze osadnictwo datuje się na XII- XIII wiek. Napływająca ludność zajmowała się rolnictwem. Wioski powstawały w sposób spontaniczny początkowo w małych rozmiarach, przypominając raczej przysiółki. Ten typ wsi charakteryzujący się bezładną i rozproszoną zabudową jest określany mianem wsi samotniczej. Taki typ osadnictwa reprezentuje Swoszowa. Nie ma dokładnej daty powstania Swoszowej. Powstała zapewne równocześnie z Szerzynami w pierwszej połowie XIV wieku. Nazwa wsi pochodzi prawdopodobnie od pierwszego osadnika, czy też właściciela o słowiańskim imieniu Swosz. Połowa XIV wieku była na obszarze Pogórza czasem wielkiej akcji kolonizacyjnej na prawie niemieckim. Była to zasługa Kazimierza Wielkiego. W tym okresie Swoszowa została przeniesiona na prawo niemieckie, jak mówią o tym nieliczne zachowane dokumenty z 1348 roku. Dnia 9.III.1386r. okoliczne tereny otrzymał od Władysława Jagiełły, wojewoda krakowski Spytko z Melsztyna. Na początku XVI wieku część tych dóbr, wraz ze Swoszową, odkupił od potomków legendarnego Spytki, Mikołaj Jordan. W 1548 roku tereny te zakupił kanclerz koronny i kasztelan biecki- Jan z Ocieszyna Ocieski. W 1581r. wieś przeszła w ręce Piotra Górskiego. Przed rokiem 1844 Swoszowę posiadała Emilia Jarmułowska. W tymże roku części dóbr nabył od niej Szczepan Uniatycki i odsprzedał Ludwikowi Komornickiemu. Później Swoszowa stała się własnością Karola Woronickiego. W spadku po księciu Karolu, dobra te odziedziczyła jego rodzina. Od 1852r. dobra te ustawicznie zmieniały właścicieli. W Swoszowej zachowała się tradycja jakoby wieś składała się z oddzielnych osad, których nazwy zachowały się do chwili obecnej. Są to: Przymiarek, Wola, Zapole, Sikornica, Góry, Borówka, Dwór, Wieś. Przymiarek- nazwa może pochodzić od mieszkającego tam krawca, który szył na miarę. Wola pochodzi zapewne od wolnizny. Zapole- nazwa ma związek z miejscem położonym za polami. Sikornica- nazwa tego przysiółka wiąże się z mieszkańcami o nazwisku Sikora. Góry- nazwa związana jest z terenem górzystym, częściowo zalesionym. Borówka- nazwa została nadana od rosnącej tam borowiny. Dwór- nazwa pochodzi od znajdujących się tam dawniej zabudowań dworskich. Wieś- nazwa wiąże się z tym, że przysiółek ten ulokowany jest w centrum miejscowości.

Tradycja szkoły sięga okresu międzywojennego. Na prośbę gminy, Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego wydało orzeczenie z dnia 24 sierpnia 1928 r. i utworzyło jednoklasową publiczną szkołę powszechną w Swoszowej z ważnością od 1 września tego roku.
Gmina i wyznaczona przez Radę Szkolną Powiatową w Jaśle komisja, zajęła się odrestaurowaniem drewnianego domu zakupionego u Anny Gdulowej za 500 zł. Odremontowano jedno pomieszczenie z przeznaczeniem na klasę, a dwa inne na mieszkanie służbowe.
Posadę kierownika, a jednocześnie jedynego nauczyciela w szkole, objął Jan Leszko. Rozpoczął pracę jako nauczyciel tymczasowy mianowany od 1 października 1929 r. Od tego też czasu rozpoczęła się nauka w nowo powstałej szkole.
Do szkoły zostało zapisanych 108 dzieci od 7-go do 16-go roku życia, z czego utworzono dwa oddziały pierwsze uczące się na zmiany.
Ludność wsi była z powstania szkoły bardzo zadowolona, lecz nie mogła mimo chęci, pomóc materialnie z powodu swego ubóstwa. Ciągle brakowało też funduszy na urządzenie wnętrza klasy. Nauczyciel musiał sam troszczyć się o każdą drobnostkę.
Rozporządzeniem z dnia 2 sierpnia 1932 r. szkoła w Swoszowej z jednoklasowej została przemianowana na dwuklasową o dwóch osobach uczących. Stanowisko drugiego nauczyciela objęła Bronisława Leszkowa. Z roku na rok przybywało uczniów, więc tworzono nowe oddziały.
W roku szkolnym 1935/36 nastąpiła zmiana obsady nauczycielskiej. Na miejsce Jana Leszki i Bronisławy Leszowej przybył Marian Sikorski z żoną Janiną. Marian Sikorski objął stanowisko kierownika szkoły, a Janina Sikorska etat nauczyciela. Warunki, w jakich przyszło im pracować były bardzo ciężkie. Budynek szkoły już nie nadawał się do remontu, brakowało sprzętu, pomocy dydaktycznych, książek, a dzieci często przychodziły do szkoły bez zeszytu.
Dnia 8 lipca 1937 r. rozporządzeniem władz zwierzchnich przemianowano dwuklasową Publiczną Szkołę w Swoszowej na Publiczną Szkołę stopnia I. Ze względu na dużą liczbę dzieci oraz stan pomieszczeń szkolnych, które były ciemne, wilgotne i ciasne, gmina zdecydowała o budowie nowej szkoły. W ciągu dwóch lat powstała w stanie surowym jedna z najpiękniejszych szkół w gminie. Był to budynek murowany, parterowy, który składał się z czterech sal do nauczania i kancelarii.
Z dniem 1 września 1940 r. szkoła została podniesiona do II stopnia. W związku z przemianowaniem szkoły i dużą liczbą dzieci – 215, przyjęto trzecią osobę na stanowisko nauczyciela – Marię Pawłowską. W następnym roku zatrudniono Irenę Szubównę. W 1945 r. zaszły zmiany w kadrze nauczycielskiej. Do szkoły w Swoszowej przybył Ludwik Mac, który objął stanowisko kierownika. Pozostali nauczyciele to: Felicja Mac i Józefa Matuszewska.
W nowym budynku szkolnym wykończone były tylko dwie klasy, dlatego jeden oddział umieszczono w kancelarii. W tym pomieszczeniu odbywały się w niedziele i święta nabożeństwa dla tutejszej ludności, gdyż wieś w owym czasie nie posiadała kościoła.
Dnia 22 sierpnia 1947 r. ksiądz Jan Kołacz, proboszcz z Szerzyn zorganizował przy kapliczce mieszczącej się w miejscowej szkole odpust. Ponieważ do tej pory szkoła nie była poświęcona, postanowiono w tym dniu to uczynić.
W roku szkolnym 1948/49 odeszło dwoje nauczycieli: Ludwik Mac i Felicja Mac. Kierownictwo miejscowej szkoły objęła Józefa Matuszewska. Przybyło dwoje nowych nauczycieli – Franciszek Mojak i Władysława Wróżek.
Początek roku szkolnego 1949/50 przyniósł zmiany. Skład grona w miejscowej szkole był następujący: Józefa Matuszewska, która nadal piastowała stanowisko kierownika, Władysława Wróżek, Helena Surowiak, Karol Słowik. Ogółem w szkole było 214 uczniów. Z braku sal lekcyjnych dzieci uczyły się na dwie zmiany. Od 1 kwietnia 1950 r. funkcję kierownika pełnił Karol Słowik. Od września 1953 r. następnym kierownikiem szkoły w Swoszowej została Helena Pacana, lecz nie na długo, bo 10 sierpnia 1954 r. szkołę przejął Stanisław Sroka. Grono pedagogiczne stanowili wówczas następujący nauczyciele: Teresa Moskal, Władysława Wróżek, Maria Stygar i Zofia Zbylut, pierwsza nauczycielka ze Swoszowej.
W roku szkolnym 1956/57 znowu nastąpiła zmiana w gronie nauczającym. Pracowało wtedy pięcioro nauczycieli: Alfreda Jarek, Władysława Pykosz, Stanisław Sroka, Maria Stygar, Zofia Zbylut.
Na mocy ustawy z dnia 15 lipca 1961 r. ze szkół usunięta została religia, a wraz z nią i krzyże z klas. Rok szkolny 1961/62 był pierwszym rokiem świeckiej szkoły. Nauka religii w Swoszowej odbywała się poza szkołą, w prywatnym domu Józefa Skrzysińskiego. W 1964 r. Kuratorium Okręgu Szkolnego w Rzeszowie wydało orzeczenie w sprawie organizacji Szkoły Podstawowej w Swoszowej. Na mocy tego orzeczenia zorganizowano szkołę podstawową o sześciu nauczycielach z najwyższą klasą ósmą. Tak więc w roku szkolnym 1964/65 obsada nauczycielska powiększyła się o jedną nauczycielkę – Janinę Zając. W związku ze znacznym wzrostem liczby uczniów do 152, zaszła konieczność wynajęcia jednej sali lekcyjnej w domu prywatnym. Zmieniono też miejsce nauczania religii. W związku z wypowiedzeniem sali przez Józefa Skrzysińskiego punkt katechetyczny umieszczono u Aleksandra Frączka. Liczba uczniów ciągle wzrastała. Ciasnota uniemożliwiała organizowanie klasopracowni oraz zajęć pozalekcyjnych.
Rysem dziejów tutejszej szkoły w tych czasach była płynność kadry. W roku szkolnym 1969/70 dwie nauczycielki – Stanisława Gębarowska i Stanisława Frączek wyjechały ze Swoszowej, a na ich miejsce przybyły – Anna Wiejowska oraz Zofia Jurusik. W następnym roku szkolnym zaszły kolejne zmiany w składzie grona pedagogicznego. Obsada nauczycielska liczyła sześć osób: Maria Gębarowska, Anna Skiba, Stanisław Sroka, Władysława Sroka, Helena Wazowicz, Janina Zając.
Rok 1973 to początek reformy szkolnej, która zakładała wprowadzenie powszechnego kształcenia w szkole 10-letniej. Naukę w roku szkolnym 1973/74 rozpoczęto w zmienionym składzie grona nauczycielskiego: Marek Kita, Janina Miziołek, Maria Potyrała, Genowefa Rams, Stanisław Sroka, Władysława Sroka. Ogólna liczba uczniów to 194.
Od września 1974 r. zaczęło działać ognisko przedszkolne, do którego uczęszczało 16 dzieci. Zajęcia w ognisku powierzono nowej nauczycielce – Zofii Kita.
Rok szkolny 1978/1979 rozpoczął nowy etap kształcenia pod znakiem wprowadzenia do I klasy programu szkoły 10-letniej.
Dzień 20 sierpnia 1979 r. był szczególnym dla Szkoły Podstawowej w Swoszowej, gdyż obniżono jej stopień organizacyjny do poziomu z klasami I-IV i przekształcono ją w punkt filialny Zbiorczej Szkoły Gminnej w Szerzynach. Uczniowie klas V-VIII byli dowożeni do Szerzyn.
Nowy rok szkolny 1979/80 w wyniku reformy szkolnej w Szkole Podstawowej w Swoszowej rozpoczęli naukę uczniowie klas I-IV w liczbie 72. Obsada nauczycielska uległa poważnej zmianie, gdyż pozostało tylko czterech nauczycieli. Byli to: Władysława Sroka – dyrektor szkoły, Marek Kita, Zofia Kita, Maria Pyzik. Były dyrektor szkoły, Stanisław Sroka, został zastępcą Gminnego Dyrektora Szkół, tym samym rozpoczął pracę w szkole w Szerzynach. Stał się też opiekunem dzieci klas V-VIII dojeżdżających autobusem kursowym PKS do Szerzyn.
W roku szkolnym 1981/82 w szkole w Swoszowej nastąpiło wiele zmian. Po dwuletniej przerwie, w której szkoła była filią Zbiorczej Szkoły Gminnej w Szerzynach, znowu otrzymała ona statut 8-letniej szkoły podstawowej. Naukę rozpoczęło 131 uczniów. W szkole pracowało teraz dziewięcioro nauczycieli. Byli to: Halina Górka, Marek Kita, Zofia Kita, Helena Kozak, Zofia Niedziela, Wanda Płaczek, Maria Pyzik, Władysława Sroka i Stanisław Sroka, który ponownie wrócił na stanowisko dyrektora.
W 1981 w Polsce rozpoczęła się fala strajków. Negowano świecki charakter szkół. Sytuacja w kraju nie pozostała bez wpływu na zaistniałe zmiany w szkole w Swoszowej. W klasach powieszone zostały krzyże. Lekcje religii odbywały się w punkcie katechetycznym poza szkołą. Szkoła borykała się z poważnymi kłopotami lokalowymi. Do nauki wykorzystywano 4 sale w budynku szkolnym i 3 pomieszczenia w wynajętych domach prywatnych.

Mieszkańcy Swoszowej doczekali się nowej szkoły. Termin otwarcia zostaje ustalony, jest to 14 czerwca 1997 r. Uroczystość rozpoczyna się o godz. 13,00 mszą świętą, którą celebruje zaproszony ks. biskup tarnowski P. Bednarczyk. On też dokonuje poświęcenia nowego budynku. Szkoła otrzymuje imię Jana Pawła II

Po mszy zaproszeni goście i przybyli tłumnie na uroczystość mieszkańcy wsi przechodzą pod budynek nowej szkoły. Ceremonii przecięcia wstęgi dokonują zaproszeni dostojni goście: w-ce minister MEN K. Dera, wojewoda tarnowski W. Woda, tarnowski kurator oświaty J. Hebda, wójt gminy Szerzyny T. Pilch. Następnie wszyscy przechodzą do wnętrza szkoły gdzie dyrektor szkoły J. Dudek wita wszystkich zebranych rozpoczynając tym samym oficjalną część uroczystości. (Impreza ta była przygotowana na placu przed szkołą, ale przelotny deszcz i niepewna pogoda wymusiły zmianę pierwotnych planów)

Po powitaniu dyrektora głos zabierają kolejno minister K. Dera i kurator J. Hebda. Wyrażają oni radość z zakończenia tak wielkiego dla gminy przedsięwzięcia, dziękują przedstawicielom administracji państwowej za jego ekonomiczną realizację i gratulują mieszkańcom wsi i dzieciom tak pięknego budynku. Wojewoda tarnowski W. Woda odczytuje list gratulacyjny, który następnie wręcza dyrektorowi szkoły. W liście tym czytamy    m. in.:

„Dzisiejszy dzień jest dniem szczególnie uroczystym dla wszystkich mieszkańców Swoszowej. Właśnie dzisiaj, możemy oddać do użytku nowo wybudowaną Szkołę Podstawową oraz nadać jej imię Jana Pawła II.

W tam szczególnym i tak uroczystym dniu składam wyrazy uznania oraz wdzięczności dla wszystkich, którzy przyczynili się do jej powstania oraz otwarcia. (…)”.

Następnie głos zabiera wójt gminy T. Pilch przedstawiając krótko przebieg budowy i ogólny koszt tego ważnego i poważnie obciążającego budżet gminy przedsięwzięcia. Podkreśla zaangażowanie zarówno ekipy budowlanej, jak i mieszkańców wioski.  

Uroczystość kończy wspomniana krótka cześć artystyczna, która wychodzi bardzo ładnie i podoba się zebranym. Opisany przebieg uroczystości pojawia się w „Gościu niedzielnym” z inicjatywy proboszcza parafii A. Mikosa.

Wieczorem odbywa się bankiet, na który prócz wcześniej wymienionych gości zostają zaproszeni członkowie Rady Gminy, dyrektorzy szkół z terenu gminy i nauczyciele naszej szkoły.

Dopiero po oddaniu do użytku nowego budynku w 1997 r. w znacznym stopniu polepszyły się warunki lokalowe. Dzieci uczą się na jedną zmianę w pięknych, dobrze wyposażonych klasopracowniach, mogą również korzystać z sali gimnastycznej.
Szkoła w Swoszowej przechodziła wiele zmian organizacyjnych i programowych. Rok 1999 był szczególnym dla Szkoły Podstawowej w Swoszowej, ponieważ obniżono jej stopień do poziomu klasy VI.

Od roku szkolnego 2017/18 w wyniku reformy oświaty przywrócono szkole statut ośmioletniej szkoły podstawowej.

Historia szkoły

Otwarcie nowej szkoły i nadanie imienia

bottom of page